BRZANA
Gdzie?
Żyje w krainie nazwanej jej imieniem, jak również w znacznej części krainy lipienia oraz w szybciej płynących ciekach nizinnych. Zamieszkuje rejony z dnem twardym, żwirowo-piaszczystym, kamienistym, pokrytym też większymi głazami oraz koryta z jamami. Za dnia przebywa w rejonach szybkiego prądu na dnie kamienistym, w dołach pod jazami, na prądzie po wewnętrznej stronie meandru (zakola) i przy ujściach większych dopływów. Pod wieczór znajdziemy ją na płytszych odcinkach prądowych, gdzie swoją obecność zdradza częstym i głośnym wyskakiwaniem nad wodę. Ryba ta zmienia stanowiska w zależności od pory roku i stanu wody. Im jest zimniej — tym głębiej przebywa brzana. Zimuje w głębokich dołach.
Kiedy?
Najlepszymi miesiącami do połowu brzany są lipiec, sierpień i wrzesień, a w czasie ciepłej jesieni także październik (lub jego część). W zimie nie przyjmuje pokarmu. Bierze wcześnie rano i pod wieczór, a nawet w nocy. W wezbranej i mętnej wodzie przez cały dzień. Dobrym połowom sprzyja ciepła aura i zachmurzone niebo, mżawka i słaby zachodni wiatr. Słońce i zimny wiatr działają niekorzystnie na jej żerowanie.
Sprzęt.
Wędzisko dłuższe, cięższe, średnio twarde, żyłka 0,35—0,45 mm, haczyki (na przystawkę) nr 6 — 1/0 z krótkim trzonkiem. Haczyki wiążemy bezpośrednio na żyłce. Obciążenie (oliwka) przelotowe, cięższe, w kamienistym korycie umieszczone na przyponie. Śrucina ograniczająca (hamulczyk) powinna się znajdować w odległości 60—70 cm od haczyka, aby przynęta mogła swobodnie się poruszać. Do połowu na przepływankę żyłka powinna mieć grubość 0,25 — 0,30 mm, haczyk ma być mniejszy (około 9).
Metody połowu.
Na przystawkę bez spławika z przelotowym obciążeniem (oliwką), w lecie na przepływankę ze spławikiem. Spławik mały, wyważony. Jeśli łowimy na przepływankę, mniej więcej na godzinę przed połowem (w czystej wodzie) należy umiarkowanie zanęcić, lepiej jest jednak zastosować w zestawie wędki spiralny karmnik jako obciążenie. W szerszych ciekach z wyrównanym dnem możemy łowić „na drewienko” z użyciem nimf. Można także spróbować metody muchowej, stosując nimfy.
Przynęty.
Na początku sezonu i w mętnej wodzie dobre są rosówki, gnojaki, dżdżownice kopane; w czystej wodzie w lecie larwy owadów (zwłaszcza jętek, ważek i chruścików), białe „robaczki”, małe żywczyki i martwe rybki, a zwłaszcza rybi ogonek (głowacza, piskorza, śliza, kiełbia), ser. Sztuczne muchy — nimfy. Można też stosować duże pijawki. Przez zanęcanie można przyzwyczaić te ryby do grochu, ciasta, skwarek i wędzonej słoniny. Poza dżdżownicami do najskuteczniejszych przynęt należy ser, zwłaszcza miękki, topiony. Kostki sera wielkości 1 — 1,5 cm zakładamy na haczyk za pomocą igły. Zanęcamy bułką tartą, do której dodajemy drobno struganego żółtego sera. Mieszankę tę zagniatamy z wodą na ciasto.
Inne uwagi.
Brzana jest typową rybą przydenną, dlatego przeznaczona dla niej przynęta powinna leżeć na dnie lub wlec się po nim. Przy braniu wymaga twardego zacięcia. Odznacza się wielką bojowością. Ryba ta jest pospolita, toteż można złowić kilka egzemplarzy w czasie jednej wyprawy, a nawet na jednym stanowisku. Latem łowi się zwykle osobniki mniejsze, we wrześniu i później trafiają się częściej grube sztuki. Nie należy jeść wnętrzności tej ryby. Podczas łowienia brzan należy spodziewać się także brania innych gatunków ryb, tj. węgorza, klenia, suma, świnki, certy, karpia. W Polsce wymiar ochronny brzany wynosi 35 cm, okres ochronny trwa od 1 maja do 20 czerwca. Połów jest limitowany do 5 szt. w ciągu doby, łącznie z amurem, certą, karpiem i linem.
BRZANKA KARPACKA WSCHODNIA
Występuje w dorzeczach Tisy i Popradu, w górnych odcinkach Hronu i w rzece Ipel. Jest ogromnie podobna do brzany. Dorasta mniej więcej do 25 cm.