GŁOWACICA
Gdzie szukać?
Ryba ta żyje w ograniczonym rejonie. Występuje w niektórych podgórskich rzekach i potokach zlewni Dunaju, w większości przypadków na granicy krainy pstrąga i lipienia. Wymaga czystej wody i twardego dna. Jej stanowiska znajdują się na pograniczu nurtu i spokojnej wody, w miejscach, gdzie silniejszy prąd wpada do szerszych i głębszych odmętów. Trzyma się dołów wymytych w dnie koryta za dużymi głazami i innych miejsc, gdzie może się ukryć. Spotyka się ją również tam, gdzie przebywają świnki, które są głównym składnikiem jej pokarmu. Obecnie najczęściej można ją spotkać w górnym Wagu, w Orawie, Turcy, Hornadzie, Dunajcu i Popradzie, sporadycznie w Hronie w okolicach miejscowości Podbrezova. Czyni się próby przeniesienia jej do wybranych rzek w Czechach. Jest zadomowiona w niektórych zbiornikach zaporowych.
Kiedy łowić?
W Czechachi połów głowacicy jest dozwolony tylko od 1 października do 31 grudnia. W Polsce można ją łowić od 1 czerwca do końca lutego. Optymalnym okresem połowu jest czas, gdy ryba ta intensywnie żeruje. Bywa to rano, o świcie i wkrótce po nim, a także pod wieczór — aż do zupełnej ciemności. W korzystnych warunkach bierze również koło południa. Korzystne warunki do połowu stwarza normalny stan wody lub początek przyboru. Złe warunki to wysokie stany i zmętnienie wód oraz ich szybkie opadanie. Sprzyjająca jest ustalona pogoda, nawet przy pochmurnym niebie lub przy temperaturze bliskiej zera, albo ocieplenie po krótkim przymrozku, opady śniegu i słabego deszczu oraz okres przy nagłym przejściu ładnej pogody w gorszą. Niekorzystny jest nagły, silny mróz, szybki spadek ciśnienia, północny i wschodni wiatr, aczkolwiek słaby wiatr nie stanowi przeszkody. Wraz z ochłodzeniem wody zmniejsza się możliwość zdobycia pożywienia, wzrasta więc aktywność głowacic.
Sprzęt.
Potrzebne jest silne, specjalne głowacicowe wędzisko, dobry rzutowy kołowrotek, żyłka grubości 0,45—0,50 mm z dostateczną rezerwą na szpuli kołowrotka, haczyki 2/0—4/0 lub potrójne kotwiczki, krętliki i karabinki o dużej wytrzymałości. Zaleca się stosowanie haka holowniczego (osęki); odpowiedniej wielkości podbierak może być wartościowym uzupełnieniem ekwipunku. Przypon o długości 50—60 cm powinien być wykonany ze stalowej linki.
Przynęty na głowacice.
Martwa rybka (o długości do 20 cm) na systemikach składających się z dwóch lub więcej trójramiennych kotwiczek; dobry może być wobler o długości 10 cm, jaśniejszy w kolorze, a także błystka typu Heintza wielkości około 10 cm oraz niektóre błystki nerkowatego kształtu, ponieważ swym wyglądem przypominają drobne rybki. Przynęty dobieramy w zależności od charakteru koryta rzeki i przezroczystości wody, ale przede wszystkim od szybkości jej przepływu. Dobrymi przynętami w czystej wodzie są zawsze rybki o podłużnym kształcie ciała, np. świnka, certa, jelec, kleń i ukleja. Niewielu wędkarzy wie o tym, że najlepszą, najskuteczniejszą — można powiedzieć delikatesową — przynętą na głowacice są bardzo duże głowacze. Systemy, którymi uzbraja się rybki, muszą pewnie i mocno trzymać przynętę. Dlatego, mimo że haczyki są wbite w mięśnie rybki, trzeba ją dodatkowo silnie owinąć żyłką lub nawet mocnym drucikiem. Złe przygotowanie przynęty, jej wymiana i konieczność częstego poprawiania powoduje, że nasz znakomity nastrój słabnie podczas połowu głowacicy. Sam montaż przynęty na głowacice stanowi wędkarski majstersztyk, bowiem przynęta nie tylko musi dobrze trzymać się na haczyku, ale powinna również być właściwie ukształtowana, aby na silnym prądzie nie była przewracana ani wynoszona ku powierzchni. Nie może ona zbytnio odchylać się na boki od osi ciągnięcia i musi poruszać się naturalnie, jak żywa rybka.
Metody połowu głowacicy.
W Czechach przepisy zezwalają na stosowanie tylko jednej metody, a mianowicie spinningowania z użyciem martwych rybek uzbrojonych systemikami. W Polsce można łowić głowacicę na sztuczne przynęty i muchy.
Inne uwagi.
Głowacica należy do grupy cennych gatunków ryb i dlatego jej połowy są ściśle regulowane przez specjalne przepisy, które wydaje Narodowy Związek Wędkarski, a uchwala je odpowiednie ministerstwo. Przepisy te mogą być bardziej surowe i ograniczające niż ustawowe prawo, dlatego niezbędne jest, aby wędkarze zapoznawali się z nimi przed wybraniem się na połów głowacicy i ściśle ich przestrzegali.
Głośne opadnięcie przynęty na wodę nie płoszy tej ryby. Jeśli głowacica zerwie się nam z wędki, gdy używamy określonej przynęty, to aby sprowokować ten sam okaz do ponownego ataku, należy po kilku dniach przerwy (łowiąc w tym samym rejonie) zmienić rodzaj przynęty lub przynętę oraz sposób jej prowadzenia. Przymarzanie żyłki do wędziska i do przelotek, które niekiedy się zdarza, psuje humor wędkarzowi. Niedogodność tę można usunąć przez posmarowanie żyłki gliceryną, a do szczytowej przelotki włożenie kłaczka waty nasyconej gliceryną.
W rejonach występowania głowacic każdy łowiący tam wędkarz musi umieć rozpoznać i odróżnić głowacicę od innych ryb łososiowatych, a zwłaszcza od pstrągów. Co roku wiele małych, niewymiarowych głowacic (mniejszych niż 70 cm) ginie na skutek tego, że wędkarze często wyławiają je jako kapitalne pstrągi potokowe lub tęczowe.
Tacy wędkarze należą do groźnych kłusowników ograniczających liczebność populacji tej ryby. Wprawdzie nie ma wyraźnych różnic morfologicznych, na podstawie których łatwo można by odróżnić pstrągi od głowacicy, ale gdy mamy już do czynienia z rybą łososiowatą o długości 40—70 cm (pierwsza długość — wymiar ochronny pstrągów; druga długość — wymiar ochronny głowacicy), to jednak rzuca się w oczy różnica kształtu ciała. Pstrągi tych rozmiarów, jako ryby już dojrzałe, mają grubszy grzbiet, zaokrąglony brzuch i lepsze ogólne umięśnienie ciała. Głowacica tej samej wielkości robi wrażenie ryby młodej, niedojrzałej, której masa w stosunku do długości jest mała. Przy odróżnianiu głowacicy od pstrąga tęczowego należy zwrócić uwagę, że płetwa ogonowa pstrąga jest wyraźnie nakrapiana, u głowacicy zaś gładka. U pstrąga potokowego obserwuje się występowanie w partii grzbietowej tuż za głową pewnego rodzaju garbu, gdyż linia głowy nie przechodzi łagodnie w grzbiet. U głowacicy przejście to jest zupełnie łagodne. Cechą charakterystyczną może być także wygląd płetwy odbytowej (choć nie we wszystkich przypadkach). U pstrąga potokowego na dolnej krawędzi tej płetwy znajduje się wąski, białokremowy pas, podczas gdy u głowacicy jest ona jednobarwna. W rejonach występowania głowacic powinno się bezwzględnie każdą rybę budzącą wątpliwości przy ustalaniu gatunku ostrożnie wypuszczać z powrotem do wody.